จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านสิ่งแวดล้อม

ถังอีเอ็มขยายในห้องน้ำ

ที่บ้านแม่ทำ สีทามีการใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับสิ่งแวดล้อมรอบบ้านมาตั้งแต่ช่วงที่ยังไม่ทำไร่นาป่าผสม โดยเฉพาะช่วงที่ยังซื้อขายของเก่าอยู่ โดยในขั้นตอนก่อนจะทำการคัดแยกของเก่า จะใช้น้ำหมักจุลิทรีย์ที่มีประสิทธิภาพที่ขยายเชื้อฉีดพ่นก่อน เพื่อกำจัดกลิ่นไม่พึงประสงค์ 

ปัจจุบันนอกจากจะมีการขยายเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพด้วยน้ำและกากน้ำตาลตามปรกติแล้ว ยังมีคงการทำการขยายเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพด้วยน้ำซาวข้าวผสมกากน้ำตาลอยู่ และใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพที่ขยายเชื้อในจุดสำคัญๆ เช่น ใช้ลาดนอกชานแถบครัวก่อนและหลังล้างจาน, ใช้ผสมน้ำถูพื้น, ใช้ลาดทำความสะอาดห้องน้ำ หรือใช้บำบัดน้ำใช้ที่สูบมาจากเขื่อนมาพักไว้ก่อนนำไปใช้ เป็นต้น

 

ถังอีเอ็มขยายน้ำซาวข้าวบริเวณนอกชาน

จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านประมง

บ่อเลี้ยงปลาที่จัดทำกันเองก่อนเข้าร่วมโครงการ

แม้สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาจะอยู่บริเวณเหนือเขื่อนห้วยท่าเดื่อ ๒ แต่สมาชิกในครัวเรือนไม่สะดวกที่จะลงหาปลาในเขื่อน จึงขุดบ่อเล็กๆ ปูด้วยพลาสติกไว้เลี้ยงปลาไว้บริโภคในครัวเรือน โดยทำรูปร่างบ่อแบบง่ายๆ ปลาที่เลี้ยงส่วนใหญ่จะเป็นปลาดุก เนื่องจากหาพันธุ์ได้ง่าย

สภาพบ่อปลาตามมาตรฐานของโครงการ ชีววิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน

ช่วงแรกๆ ที่ทำการเลี้ยงปลาในบ่อพลาสติก จะมีปัญหาเรื่องเนื้อปลามีกลิ่นสาปมาก จนนำมาประกอบอาหารรับประทานไม่ได้ และน้ำมีกลิ่นเหม็นมาก เนื่องจากเลี้ยงด้วยอาหารสำเร็จรูป และไม่มีการถ่ายน้ำ จึงทำการแก้ปัญหาด้วยการเติมน้ำจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพที่ขยายเชื้อเข้มข้นลงในบ่อปลา โดยใส่ต่อเนื่องทุกวัน จนกระทั่งน้ำใสขึ้นและไม่มีกลิ่นเหม็น และเนื้อปลาที่เคยมีกลิ่นสาปก็หายไปด้วย ซึ่งถือเป็นความสำเร็จเล็กๆ ในการแก้ปัญหาน้ำเสียในบ่อปลาโดยไม่ต้องถ่ายน้ำทิ้ง แต่อย่างไรก็ดีทีสวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาจะมีการตักน้ำในบ่อปลาไปรดต้นไม้ และสูบน้ำใส่เพิ่มลงไปในบ่อปลาแทน ทำให้เกิดการถ่ายเทน้ำ ซึ่งเป็นวิธีแก้ปัญหาน้ำเสียในบ่อปลาอีกทางหนึ่ง

เลี้ยงกบในบ่อปลา

จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านปศุสัตว์

ไก่แจ้รวมกันกินอาหารในตอนเย็น

ที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาไม่ได้ทำฟาร์มปศุสัตว์ขนาดใหญ่ แต่มีการเลี้ยงไก่แจ้ประมาณ ๒๐ ถึง ๓๐ ตัว โดยเลี้ยงแบบปล่อยอิสระ แต่จะไล่เข้าเล้าในตอนเย็น การเลี้ยงไก่แจ้ดังกล่าวจะมีวัตถุประสงค์เลี้ยงไว้เพื่อบริโภคในครัวเรือนเป็นหลัก

ไก่แจ้เป็นไก่พื้นเมืองที่มีความแข็งแรง ไม่ค่อยเป็นโรค และแพร่ขยายพันธุ์ได้เร็ว ดังนั้นบางช่วงไก่แจ้ที่เลี้ยงไว้จะมีจำนวนมาก ก็จะจำหน่ายให้พ่อค้านำไปชำแหละขาย ซึ่งได้ราคาดี และเป็นที่ต้องการของตลาด

ไก่แจ้ส่วนใหญ่จะนอนในเล้า มีบางส่วนที่นอนบนต้นไม้

ในการเลี้ยงไก่แจ้ดังกล่าว จะใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพที่ขยายเชื้อผสมน้ำใส่ภาชนะให้ไก่มาดื่มกิน โดยตั้งไว้เป็นจุดๆ และมีการเปลี่ยนถ่ายน้ำทุกวัน นอกจากนี้ยังใช้ผสมน้ำโดยใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพที่ขยายเชื้อประมาณ ๕๐๐ ซี.ซ๊.ผสมน้ำ ๑๐ ลิตรลาดรดพื้นเล่าไก่ เพื่อกำจัดกลิ่น และช่วยย่อยสลายมูลไก่ก่อนที่จะเก็บรวบรวมไปใช้เป็นวัสดุหมักกองปุ๋ยหมักต่อไป

 

อีเอ็มขยายผสมน้ำให้ไก่ดื่มกิน

ความมหัศจรรย์ของน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพกับการเกษตร

การใช้ประโยชน์จากน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพที่ใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพเป็นหัวเชื้อของที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาประสพผลสำเร็จเป็นอย่างดี จนมีหลายครั้งที่เห็นถึงความมหัศจรรย์ของน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพที่ใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพเป็นหัวเชื้อดังกล่าว ยกตัวอย่างเช่น ที่ส่วนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา จะมีการปลูกสะตอไว้จำนวนหนึ่ง โดยปรกติสะตอจะใช้เวลา ๗ ถึง ๑๐ ปีจึงจะให้ผล แต่ที่ส่วนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาสะตออายุเฉลี่ยประมาณ ๔ ปีก็จะเริ่มให้ผล เนื่องจากที่ส่วนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา จะใช้น้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพลาดลดโคนต้นเป็นประจำ

 

อีกตัวอย่างหนึ่งคือ ที่อำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี จะมีแตงกวาพันธุ์หนึ่ง รู้จักกันในชื่อของแตงกวาโบราณ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “แตงคนกับข้าว” หมายถึงเวลาปลูกจะหยอดเมล็ดไปพร้อมกับการปลูกข้าวโดยเฉพาะข้าวไร่ เป็นแตงกวาพันธุ์หนัก และมีผลขนาดใหญ่ รับประทานได้ทั้งผลอ่อนผลแก่ ผลอ่อนจะเหมือนแตงกวาทั่วไปแต่รสชาติดีกว่า ส่วนผลแก่ลูกจะสีเหลืองส้ม ชาวบ้านจะนำเนื้อของแตงกวาไปแกง นิยมแกงกับไก่ป่าหรือไก่บ้าน

 

แตงกวาชนิดนี้ปรกติจะให้ผลผลิตปีละครั้งคือ ช่วงหน้าหนาว ตั่งแต่ปลายเดือนตุลาคมเป็นไป การปลูกจะเริ่มปลูกไปพร้อมๆ กับการปลูกข้าว ถ้าปลูกในช่วงอื่นๆ แตงชนิดนี้จะไม่ออกดอก

 

แต่เมื่อช่วงหลังเกี่ยวข้าวปี พ.ศ. ๒๕๕๖ ที่ผ่านมาที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาได้ทำการปลูกพืชหมุนเวียนตามปรกติ คือปลูกฟักทอง, แตงไท, มะเขือเทศเล็ก, กระเจี๊ยบเขียวปนกัน ปรากฏว่ามีเมล็ดของแตงชนิดนี้ปะปนอยู่ด้วย เถาแตงขึ้นปะปนกับพืชอื่นๆ แต่เนื่องจากแปลงที่ปลูกพืชดังกล่าว จะมีการนำน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพไปฉีดพ่นเป็นประจำ ทำให้แตงกวาชนิดนี้ติดดอกและมีผลให้สามารถนำไปจำหน่ายได้ในช่วงเดือนพฤษภาคม ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องแปลกประหลาดของผู้คนในย่านนี้

  บทความต่อเนื่อง :

1. จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านการเกษตร
2. การทำปุ๋ยหมักกอง
3. ขั้นตอนการปลูกพืช
4. เข้าสู่ระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช (GAP)

เข้าสู่ระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช (GAP)

ที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาจะมีพืชที่เข้าระบบ ระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช หรือ GAP หลายชนิด ได้แก่ พริก, ข้าวโพดฝักสด (ข้าวโพดข้าวเหนียว หรือข้าวโพดหวาน) และกล้วยน้ำว้า เป็นต้น ซึ่งในระหว่างที่มีการดำเนินการผลิตพืชเหล่านี้ จะมีการบันทึกบันทึกรายละเอียดการปฏิบัติงานไว้ โดยทำเป็นตารางบันทึกบนโปรแกรมสเปรดชีต LibreOffice Calc ซึ่งกำลังจะพัฒนาเป็นแอปพลิเคชันสำหรับการบันทึกดังกล่าวในอนาคต

ตัวอย่างปกสมุดบันทึกพืช GAP ของสวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสม บ้านแม่ทำ สีทา

ตัวอย่างการบันทึกการปฏิบัติตามหลัก GAP ของสวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา

 

บทความต่อเนื่อง :

1. จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านการเกษตร
2. การทำปุ๋ยหมักกอง
3. ขั้นตอนการปลูกพืช
4. ความมหัศจรรย์ของน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพกับการเกษตร

ขั้นตอนการปลูกพืช

ในขั้นตอนของการปลูกพืชโดยเฉพาะพืชหมุนเวียนที่ต้องปลูกด้วยเมล็ด ได้แก่ ข้าวโพดต่างๆ , ฟักทอง, แตงกวาโบราณ หรือแตงไท เป็นต้น การเตรียมเมล็ดพันธุ์พืชก่อนปลูก จะใช้น้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพพรมเมล็ดพันธุ์พอชื้น แล้วใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชคลุกเคล้าให้ทั่ว ก่อนนำไปปลูกเป็นขั้นตอนเดียวที่ยังใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช ที่ยังจำเป็นต้องใช้เนื่องจากในพื้นที่ของส่วนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา และบริเวณใกล้เคียงจะมีมดชนิดหนึ่งหนาแน่นมาก ชาวบ้านมดเรียกชนิดนี้ว่าว่า “มดขี้หมา” เป็นมดที่ชอบกินและชอบขนเมล็ดพืช โดยเฉพาะเมล็ดพืชที่มีน้ำมันประกอบอยู่อย่าง เมล็ดข้าวโพด, เมล็ดฟักต่างๆ หรือแม้แต่เมล็ดข้าว เป็นต้น แต่อย่างไรก็ดีที่ส่วนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาได้มีการทดลองใช้แป้งโรยตัวคลุกเมล็ดพันธุ์พืชแทนสารเคมีกำจัดศัตรูพืช โดยทดลองเป็นแปลงเล็กๆ ซึ่งได้ผลดีเช่นเดียวกัน แต่ยังไม่เคยทดลองใช้กับการปลูกพืชในแปลงขนาดใหญ่

 

หลังจากที่ทำการปลูกพืชไปแล้ว จะใช้ยาคุมยาฆ่าหญ้าฉีดพ่นโดยจะผสมน้ำหมักจุลินทรีย์เข้มข้นลงไปด้วย เช่น น้ำยา ๒๐ ลิตรจะผสมน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพ ๑ ถึง ๒ ลิตร ซึ่งถือเป็นขั้นตอนเดียวที่ส่วนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทายังคงใช้สารเคมีอยู่ แต่อย่างไรก็ดีในแปลงที่ปลูกไม้ยืนต้น จะไม่มีการใช้สารเคมีที่เป็นพิษในแปลงเลย การกำจัดวัชพืชจะใช้วิธีถางหรือตัดหญ้าแทน

 

บทความต่อเนื่อง :

1. จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านการเกษตร
2. การทำปุ๋ยหมักกอง 
3. เข้าสู่ระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช (GAP)
4. ความมหัศจรรย์ของน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพกับการเกษตร

การทำปุ๋ยหมักกอง

เศษผัก, เศษใบไม้ใบหญ้า, เศษอาหาร และมูลสัตว์ มาทำปุ๋ยหมักกอง

ที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาจะเน้นการทำปุ๋ยหมัก ทั้งแบบหมักกอง, โบกะฉิ และน้ำหมักชีวภาพ ซึ่งในการทำปุ๋ยหมักกอง จะใช้จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพในการช่วยย่อยสลายกองปุ๋ยหมัก โดยจะนำน้ำจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพที่ขยายเชื้อมาลาดกองปุ๋ยเป็นระยะๆ จนกว่าปุ๋ยหมักจะใช้การได้

ปุ๋ยหมักกองที่ใช้การได้แล้ว

การนำปุ๋ยหมักไปใช้งานที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา จะใช้วิธีนำปุ๋ยหมักกองที่ได้ผสมกับแกลบดำ หรือแกลบเผา หรือผงถ่านในอัตราส่วน ๑ : ๑ โดยปริมาตร เพื่อแกลบดำ หรือผงถ่านเก็บรักษาสภาพปุ๋ยให้คงอยู่ได้นาน จากนั้นจึงนำไปใช้เพาะชำพืช หรือโรยรอบโคนต้นพืช

 

บทความต่อเนื่อง :

1. จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านการเกษตร
2. ขั้นตอนการปลูกพืช
3. เข้าสู่ระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช(GAP)
4. ความมหัศจรรย์ของน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพกับการเกษตร

จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพกับกิจกรรมหลักด้านการเกษตร

ที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา มีการนำจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพมาใช้ในการเกษตร, ปศุสัตว์, ประมง และสิ่งแวดล้อม มาหลายปีแล้ว ดังรายละเอียดต่อไปนี้

ด้านการเกษตร

 

กิจกรรมด้านการเกษตรหมายถึงการปลูกพืชต่างๆ ที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา นอกจากส่วนที่เป็นสวนกสิกรรมธรรมชาติบริเวณรอบบ้าน ยังมีการปลูกพืชหมุนเวียนในบริเวณต่างๆ ตามฤดูกาลและโอกาสที่อำนวย เช่น ข้าว, ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์, ข้าวโพดกินฝักสด, พริก, ผักทอง, บวบหอม, แตงไท, แตวกวาโบราณ และมะเขือต่างๆ เป็นต้น

ปลูกข้าวแบบนาหยอดรอน้ำขึ้นริมเขื่อน (ทำได้เฉพาะบางปี)

ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ปลูกระหว่างแถวปาล์ม

ฝักทอง, แตงไท, มะเขือเครือ, กระเจียบเขียว ปลูกหลังเกี่ยวข้าว

ข้าวโพดข้าวเหนียว และข้าวโพดหวานปลูกหมุนเวียนทั้งปี

จุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพ มีบทบาทสำคัญในการทำการเกษตรของสวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา ในทุกๆ ขั้นตอน ตั้งแต่การทำปุ๋ยหมัก, การเตรียมการปลูกพืช, การปฏิบัติดูแลพืชระหว่างการเจริญเติบโต จนถึงการเก็บเกี่ยว เนื่องจากที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทา จะมีการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช และสารเคมีกำจัดโรคพืชเฉพาะขึ้นตอนการคลุกเมล็ดพันธุ์เท่านั้น ช่วงที่พืชเจริญเติบโต จะไม่มีการใช้สารเคมีดังกล่าวอีก แต่ใช้น้ำหมักจุลินทรีย์สูตรต่างๆ แทน เน้นการทำปุ๋ยหมัก และใช้ปุ๋ยเคมีเท่าที่จำเป็น โดยยึดหลักการที่ว่า “อินทรีย์ชีวภาพนำ เคมีเสริมตามความเหมาะสม”

ส่วนการใช้ยาคุมหรือยาฆ่าหญ้าจะใช้เฉพาะในขั้นตอนของการเริ่มต้นปลูกพืชบางชนิด ได้แก่ ข้าว, ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และข้าวโพดกินฝักสด และในระหว่างที่พืชเจริญเติมโตจะไม่มีการใช้สารกำจัดวัชพืชเช่นเดียวกับสารกำจัดศัตรูพืชและสารเคมีกำจัดโรคพืช

บทความต่อเนื่อง :

1. การทำปุ๋ยหมักกอง
2. ขั้นตอนการปลูกพืช
3. เข้าสู่ระบบการจัดการคุณภาพการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับพืช(GAP)
4. ความมหัศจรรย์ของน้ำหมักจุลินทรีย์ชีวภาพกับการเกษตร