โมเดลการดำเนินชีวิต

กิจกรรมอาชีพภายในครอบครัวบ้านแม่ทำ สีทา

ในการดำเนินชีวิตประจำวันของผู้คนโดยส่วนใหญ่ มักจะไม่ค่อยมีแบบแผน หรือตัวแบบ หรือโมเดลในการดำเนินชีวิต ทำให้สมาชิกในครัวเรือนไม่ทราบว่าในแต่ละวันจะต้องทำอะไรบ้าน

ช่วงเริ่มต้นครอบครัวใหม่ ผู้เขียนไม่มีเงินทุนติดตัวมาเลย มีแต่แม่ทำ สีทาที่มีที่ดิน ทุกคนมีความเห็นเหมือนกันคือ จะกู้ยืมเงินภายนอกมาใช้เท่าที่จำเป็นเท่านั้น แต่จะอาศัยสิ่งต่างๆ ที่มีในครอบครัวมาใช้ให้เกิดประโยชน์ให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ หรือเปลี่ยนเป็นเงินทุนหมุนเวียนหากเป็นไปได้ กระผมจึงจัดแยกกิจกรรมอาชีพภายในบ้านออกเป็น ๕ กลุ่ม ดังนี้

๑. กิจกรรมอาชีพ ขยะวิทยา

๒. กิจกรรมอาชีพ ปุ๋ยสะอาด

๓. กิจกรรมอาชีพ กสิกรรมธรรมชาติ

๔. กิจกรรมอาชีพ พลังงานเพื่อชีวิต

๕. กิจกรรมอาชีพ ตามความถนัดของสมาชิกในครอบครัว

โดยทุกกิจกรรมอาชีพในข้างต้นจะมึความสัมพันธ์ดังรูป

ความสัมพันธ์ระหว่างงานขยะวิทยา, ปุ๋ยสะอาด, กสิกรรมธรรมชาติ และพลังงานเพื่อชีวิต

เริ่มต้นที่งานขยะวิทยาหมายถึงการคัดแยกขยะที่เกิดขึ้นในการดำเนินชีวิตประจำวันของครอบครัว โดยการฝึกให้ทุกคนในครอบครัวคุ้นเคยกับการแยกขยะ เช่นเศษอาหารหรือขยะเปลียก, ขยะแห้งที่สามารถจำหน่ายได้, ขยะที่สามารถนำกลับมาประยุกต์ใช้ประโยชน์ได้, ขยะแห้งที่ต้องเผาทำลายทิ้ง, หรือเศษไม้เศษฟืนที่สามารถนำมาเป็นเชื้อเพลิงหรือเผาให้เป็น่ถ่าน ซึ่งใช้เป็นเชื้อเพลิงในครัวเรือน หรือใช้เป็นสารปรับปรุงบำรุงดินได้, เศษใบไม้หรือเศษวัสดุเหลือทิ้งจากทางการเกษตร ส่วนหนึ่งจะใช้คลุมดินหรือห่มดิน ส่วนหนึ่งจะนำมาทำเป็นปุ๋ยหมักกอง เป็นต้น

งานปุ๋ยสะอาดเป็นกิจกรรมที่จะนำเอาเศษอาหารหรือขยะเปลียกส่วนหนึ่ง, เศษใบไม้หรือเศษวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร มาทำเป็นปุ๋ยหมักกอง หรือทำเป็นน้ำหมักชีวภาพ ซึ่งจะทำให้มีปุ๋ยหมักผง หรือฮอร์โมนน้ำหมักชีวภาพไว้ใช้ทางการเกษตร

งานกสิกรรมธรรมชาติ เป็นการทำการเกษตรที่มีความตั้งใจจะลดการใช้สารพิษหรือสารเคมีที่เป็นพิษให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำ โดยเริ่มต้นที่ทำกินในครอบครัวเป็นหลัก ที่สวนกสิกรรมธรรมชาติ ไร่นาป่าผสมบ้านแม่ทำ สีทาจะยังคงมีการใช้ยาฆ่าหญ้าในบางจุด แต่พิ้นที่เพาะปลูกโดยส่วนใหญ่จะไม่ได้ใช้ และจะพยายามเลิกยาฆ่าหญ้าในอนาคต ส่วนสารกำจัดแมลงและสารกำจัดโรคพืชที่เป็นสารเคมีสังเคราะห์ที่สวนบ้านแม่ทำ สีทาไม่ได้ใช้มานานแล้ว แต่จะใช้น้ำส้มควันไม้และน้ำหมักชีวภาพแทน

 งานพลังงานเพื่อชีวิต เป็นกิจกรรมที่จะทำให้ได้พลังงานในรูปแบบต่างๆ มาใช้ในครัวเรือน โดยเศษอาหารหรือขยะเปลียกส่วนหนึ่งจะนำมาหมักในถังหมักแก๊สชีวภาพ เพื่อให้เกิดเป็นแก๊สชีวภาพใช้กับการหุงต้มในครัวเรือน และในอนาคตจะพัฒนาให้เป็นเชื้อเพลิงสำหรับเครื่องปั่นไฟฟ้า หรือเครื่องผลิตกระแสไฟฟ้าแทนน้ำมัน ส่วนเศษกิ่งไม้หรือเศษวัสดุทางการเกษตรบางส่วนจะนำมาใช้ทำเป็นเชื่อเพลิงหุงต้มโดยตรง บางส่วนจะนำมาเผาเป็นถ่านและผลิตน้ำสิ้มควันไม้ ถ่านที่ได้ส่วนหนึ่งจะใช้เป็นเชื้อเพลิงหุงต้ม ส่วนเศษผงถ่านจะนำไปใส่ลงในดินที่ใช้ในการเพาะปลูก ทดแทนสารปรับปรุงบำรุงดินกลุ่มปูนผง เช่นปูนขาว หรือปูนมาล ซึ่งมีประสิทธิภาพดีกว่า และไม่มีผลเสียต่อดินที่ใชในการเพาะปลูก สำหรับน้ำส้มควันไม้จะใช้เป็นสารไล่แมลงและใช้เป็นฮอร์โมนพืชในการทำการเกษตร

ส่วนกิจกรรมอาชีพสุดท้ายคือ กิจกรรมอาชีพตามความถนัดของสมาชิกในครัวเรือน ซึ่งที่บ้านแม่ทำ สีทามีงานหลายอย่างที่ไม่ได้เข้ากลุ่มในข้างต้น เช่น การนำผลผลิตทางการเกษตรไปตั้งร้านขายในตลาดนัด, การนำผลผลิตทางการเกษตรมาแปรรูปจำหน่าย, งานอาสาสมัครและงานวิทยากร หรือตัวกระผมเองเป็นนักเขียนและโปรแกรมเมอร์อิสระ ซึ่งมีรายได้ส่วนหนึ่งจากงานดังกล่าวมาใช้จ่ายในครอบครัว เป็นต้น